روایت یک تدبیر ۱
May 18, 2020
اویس حکمت – آموزگار علوم اجتماعی در پگاه
آلبرکامو: «تنها راه مبارزه با طاعون، پایبندی به شرافت است.» و شرافت چیزی نیست جز «عمل کردن به وظیفه».
بخش نخست: اضطرار و اضطراب
آنچه در ادامه میآید، گزارشی ساده از عملکرد لیسه پگاه در دوره قرنتین است. به اجمال، بیان خواهم کرد که پگاه چگونه و با چه تدابیری از توقف آموزش در عصر کرونا جلوگیری کرد. همه میدانند که وقفهی قرنتین، تعطیلی نامشخصی است. هیچکسی نمیداند چه زمانی، زنگ رسمی معارف به صدا در خواهد آمد. در عین حال، چیزی که از همان آغاز مسلم بود، طولانی بودن این رخصتی اجباری بود. با توجه به آنچه در سطح جهان اتفاق میافتاد و رسانههای ملی و بینالمللی از گسترش روزافزون اپیدمی کوید ۱۹ خبر میدادند، به درازا کشیدن قرنتین، محتملترین واقعیت بود. اما پرسشی که نمیتوانستیم از کنار آن ساده و بیتفاوت بگذریم، این بود که: سرنوشت آموزش چه میشود؟ سرنوشت مکاتب خصوصی و کارمندان آن چه خواهد شد؟ چطور خود مان را قناعت دهیم که در این شرایط قرنتین که تمام مراجع رسانهای و عمومی، به ماندن در خانه، سفارش میکنند، آموزش را نادیده بگیریم و دست روی دست بگذاریم و شاهد گذر زمان و اتلاف فرصتهای بیبازگشت باشیم؟
ما در لیسه پگاه، زمستان پرشوری را داشتیم پشت سر میگذاشتیم. زمستان ۱۳۹۸ خورشیدی برای کارمندان پگاه، سراسر با کار و مطالعه گروهی و تهیه طرحهای آموزشی بربنیاد نظریههای جدید تعلیم و تربیت، سپری شد. ۲۵ حوت ۱۳۹۸ خورشیدی، آخرین روز حضور کارمندان در این سال بود. طبق برنامهریزیهای پگاه، ۲۵ حوت روز جلسه پداگوژی و یک ضیافت دستهجمعی بود. اما قبل از آنکه به غروب ۲۴ حوت برسیم، اطلاعیهی شورای وزیران جمهوری اسلامی افغانستان و وزارت معارف ج.ا.ا. سردرگمی و حیرت بزرگی را در فضای عمومی و رسانهای کلید زد. طبق این اطلاعیه، حد اقل برای یک ماه در شروع سال ۱۳۹۹ خورشیدی، تمام مراکز آموزشی و نهادهای تحصیلی رخصت شدند. در حالی که پایان رخصتی و قرنتین هم هرگز روشن نبود. هیچ کسی نمیتوانست مطمئن باشد که با شروع ماه ثور، دروازه های مکاتب و آموزشگاهها دوباره بر روی دانشآموزان باز خواهد شد.
این اطلاعیه از همان ساعاتی نخست که همگانی شده بود، بیشتر از همه، در بین کارگزاران معارف، بالخصوص بخش سکتور خصوصی، دست بدست میشد. عالمی از پرسشهای بیجواب در شبکههای اجتماعی و تجمعات مجازی، مطرح میشد. این رخصتی که پایانش معلوم نیست، و به احتمال بسیار بالا، هرگز به یک ماه محدود نخواهد ماند، همه را کلافه و سردرگم ساخته بود. صدها هزار نفر بیکار میشدند. میلیونها دانشآموز از آموزش محروم میماندند. شاید بیشتر از همه، مسئولین و کارمندان مکاتب خصوصی، نگران وضعیت بودند. برعلاوهی وقفهی آموزشی، قطع شدن عایدات مکاتب و کارمندان شان، این سردرگمی و نگرانی را سنگینتر میساخت. در این میان، هیئت مدیره پگاه، نخستین و تنها مکتبی بود که بدون از دست دادن وقت، در پی تدبیر و چارهجویی برآمدند که اینک گزارش آن را میخوانید.
روز ۲۵ حوت ۱۳۹۸، جلسه پداگوژی مکتبهای پگاه، به صورت مشترک، در لیسه برگزار شد. تمام برنامههای تعلیمی مکتبهای پگاه، توسط مسئولین و مدیران بخشها توضیح داده شد. تلاش بر این بود تا تمام برنامههای تعلیمی، در چهارچوب مکتبِ «بازسازی اجتماعی» و نظریهی «سازندهگرایی» با تلفیقی از «ارتباطگرایی» سروسامان داده شود. در جریان، برخی پرسشهای که به ارتباط برنامههای جدیدی که قرار بود در پگاه روی دست گرفته شوند، از سوی کارمندان و معلمان مطرح میشد و مسئولین بخشهای مربوطه پاسخ میدادند. یکی از پرسشهایی که نپرسیده ذهن همه را درگیر ساخته بود، مسئله رخصتی ماه حمل بود. شماری از همکاران ما، این پرسش را که “سرنوشت دانشآموزان و معلمان و کارمندان پگاه چه میشود”، مطرح کردند.
نوبت صحبتهای حفیظ الله ابرم، رئیس هیئت مدیره مکتبهای پگاه، از سوی مجری جلسه اعلان شد. همه میدانستند که یکی از پرسشهایی که باید استاد ابرم به آن پاسخ میداد، موضوع رخصتی ماه حمل و نگرانیهای مربوط به آن بود. استاد ابرم صحبتهای خود را در مورد برنامههای سال ۱۳۹۹ خورشیدی ایراد کرد و در ادامه به صورت مشخص به موضوع رخصتی پرداخت. آقای ابرم صراحت داد که چیزی که مسلم و قطعی است، رخصتی یک ماهه است. همچنان چیزی که بعید نیست، ادامه یافتن رخصتی برای ماههای بیشتر است؛ بدیهی است که در حال حاضر هیچ برنامهی مشخصی برای ایام رخصتی نداریم؛ همچنان نمیتوانم بگویم آموزش شماری زیادی از شاگردان که تا کنون ثبت نام کرده اند چه میشود؛ خوب است شما هم بدانید که به ارتباط پرداخت معاش معلمان و کارمندان در ایام رخصتی، همچنان بلاتکلیف و مردد هستیم؛ با این وجود، با توجه به وضعیت پیش آمده، هیچ وعدهی مبنی بر ارایه آموزش برای دانشآموزان و خانواده ها، و پرداخت معاش برای معلمان وکارمندان پگاه داده نمیتوانم؛ ولی یک چیز را با قاطعیت میتوانم بگویم که تحت هیچ شرایطی، به وضعیت پیش آمده تسلیم نخواهیم شد و راهی برای مهار چالش پیش آمده پیدا خواهیم کرد. جلسه پداگوژی با برنامههای فرهنگی، به پایان رسید. همکاران از همدیگر خداحافظی کردیم، در حالی که نمیدانستیم سال جدید تعلیمی چطور و چه وقت آغاز خواهد شد.
… ادامه دارد